Verwilderde katten blijven bedreiging voor noordse woelmuis – beheer in duinen noodzakelijk

Nieuw onderzoek bevestigt blijvende noodzaak om loslopende en verwilderde katten weg te vangen

In Nationaal Park Duinen van Texel vormen verwilderde en loslopende huiskatten al langer een bekend aandachtspunt. Eerdere studies wezen op hun negatieve invloed op kwetsbare fauna. Ook recent onderzoek in opdracht van het Nationaal Park Duinen van Texel bevestigt die impact – in het bijzonder op de ernstig bedreigde noordse woelmuis.

Onderzoek bevestigt bestaande zorgen

In het najaar van 2024 werden in de duingebieden Geul, Bollenkamer en Nederlanden enkele wildcamera’s geplaatst en kattenkeutels verzameld. Het doel: inzicht krijgen in de aanwezigheid van verwilderde katten en hun dieet. De analyse laat zien dat hun impact aanzienlijk is – en dat er op meerdere plekken, juist in de meest gevoelige delen van het Texelse duingebied, nog katten actief zijn. Eerder onderzoek (Smit & Van der Es, 2023) schatte het aantal verwilderde katten in de Texelse duinen op zeker honderd dieren. Het nieuwe onderzoek bevestigt dat ook in kwetsbare delen van het Nationaal Park nog altijd sprake is van een structureel probleem dat om beheer vraagt.

Van de prooien in de onderzochte keutels bleek 79% uit woelmuizen te bestaan, waarvan 35% noordse woelmuis. Deze muizensoort komt alleen in Nederland voor, neemt al jaren in aantallen af en staat onder strikte bescherming. Texel is een van de belangrijkste leefgebieden voor deze soort. De gekozen onderzoeksgebieden zijn bovendien bekende bolwerken van de noordse woelmuis, iets wat ook bevestigd wordt door een gelijktijdig uitgevoerd onderzoek naar muizendichtheden in dezelfde gebieden dat in Nature Today werd geplaatst. Dat juist daar relatief veel exemplaren in het kattendieet voorkomen, benadrukt het risico voor de populatie.

Belang van structureel beheer

Het beheer van verwilderde en in de duinen loslopende huiskatten op Texel is al geruime tijd onderwerp van beleid. De afgelopen jaren zijn vangacties uitgevoerd waarbij katten – afhankelijk van chipregistratie – werden teruggebracht naar de eigenaar of elders ondergebracht. Dit nieuwe onderzoek bevestigt dat dergelijke maatregelen noodzakelijk blijven.

Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten pleiten het Nationaal Park Duinen van Texel en de betrokken terreinbeheerder Staatsbosbeheer voor voortzetting en versterking van het huidige kattenbeheer. Om dit mogelijk te maken zal worden gezocht naar aanvullende financiering, onder meer bij de Provincie Noord-Holland. Een structurele inzet op monitoring en beheer is essentieel om de kwetsbare duinfauna blijvend te kunnen beschermen.

Liefde voor kat én natuur

Mensen houden enorm veel van hun kat – en terecht. Katten zijn prachtige, intelligente dieren met een onweerstaanbaar jachtinstinct. Precies dat instinct maakt hen zo bijzonder, maar ook een risico in een natuurgebied waar ze eigenlijk niet thuishoren. Juist doordat katachtigen (en andere grondrovers als de marters en vossen) hier van nature ontbreken, konden vogels er eeuwenlang vrij broeden en vond ook de noordse woelmuis er een veilige leefomgeving. Dat maakt de Texelse natuur uniek – en precies die kwetsbaarheid staat nu onder druk.

Het Nationaal Park Duinen van Texel is zo’n uniek en kwetsbaar natuurgebied. Het voorkomen van schade aan beschermde soorten vraagt om zorgvuldige afwegingen van de beheerders in de gebieden. Hoewel de katten zeer geliefd zijn, horen ze ecologisch gezien dus niet thuis in het duinlandschap. Door hun jachtinstinct – ook als ze gevoerd worden – kunnen ze populaties van amfibieën, reptielen, kleine zoogdieren en vogels onder druk zetten. Voor soorten die al kwetsbaar zijn, zoals de noordse woelmuis, maar ook bijvoorbeeld voor de tapuit en andere grondbroedende vogels, kan dat een doorslaggevende factor zijn voor het verdwijnen van deze soorten.

Het onderzoek uit 2024 brengt geen nieuwe alarmerende ontdekking, maar bevestigt met actuele data dat het probleem nog altijd bestaat. De druk op met name de noordse woelmuis blijft aanzienlijk. Daarmee onderstreept het onderzoek de noodzaak van blijvend en zorgvuldig kattenbeheer – in het belang van een gezond en veerkrachtig ecosysteem in het Nationaal Park Duinen van Texel.

Meer lezen en zien?

Meer weten en zien over het probleem en de vangacties die worden gehouden? Bekijk dan deze video, gemaakt door derdejaars middelbare scholieren. Met dit filmpje deden zij mee aan de internationale competitie Young Reporters for the Environment. Ook kun je via deze link het totale rapport lezen.

Foto's ©: Thomas van der Es / Staatsbosbeheer Texel